بهداشت رواني همان سلامت فکر و قدرت سازگاري فرد با محيط و اطرافيان است. همچنان که از جسم خود مراقبت مي کنيم روح خود را نيز بايد مقاومت تر کنيم تا زندگي بهتري داشته باشيم. ايجاد فرصت براي شکوفايي استعدادها، توانايي ها و کنار آمدن با خود و ديگران يکي از اهداف مهم و اساسي بهداشت رواني است.
تعريف بهداشت رواني :
سازمان جهاني بهداشت مي گويد بهداشت رواني عبارتست از «توانايي کامل براي ايفاي نقش هاي اجتماعي، رواني و جسمي» . اين سازمان معتقد است که بهداشت رواني فقط عدم وجود بيماري و يا عقب ماندگي نيست، بنابراين کسي که احساس ناراحتي نکند از نظر رواني سالم محسوب مي شود.
نقش والدین در بهداشت روانی کودک
نقش والدین در بهداشت روانی کودک شیوه پرورش کودک در شرایط پیچیده کنونی، از اهمیت بسزایی برخوردار است، چرا که دوران کودکی نامناسب و روابط معیوب والدین و کودک، عامل بسیاری از آسیبهای روانی- عاطفی اند. شخصیت کودک همیشه به رنگ محیط عاطفی خانواده در می آید. والدینی که از سلامت کافی برخوردارند، با عشق و احترام و پذیرش و درک فرزند خود، ابزار رشد سالم روان او را فراهم می کنند، در مقابل، والدینی که عشق و محبت لازم برای رشد کودکان خود را به آنها نمی دهند، پیغامی ناسالم و غیرطبیعی برای فرزندان خود خواهند داشت. در حقیقت، والدین همچون آینه ای هستند که کودک هویت خود را بر آن بنا می کند و همه زندگیش، از تصویری که این آینه برای او نمایان کرده است، متأثر می شود. اهمیت این آینه روانی برای کودک این است که تصویری که والدین به کودک می دهند، در او درونی می شود و رشد روانی او بر همین احساسات و تصویرهای درونی بنا می شود.
|
يکي از نکات بسيار مهم در خانواده ، ارتباط است ، يعني والدين بايد به روش هاي صحيح برقراري ارتباط با کودکان ، آگاهي داشته باشند. |
|
به منظور برقراري ارتباط صحيح ، والدين بايد به نکات زير توجه نمايند : |
|
1-با فرزندان خود ارتباط برقرار کرده ، فرصت ابراز عقايد را به او بدهند ، به نيازهاي وي پي ببرند ، انتظارات آنها از کودک ، فرصت برقراري ارتباط به کودک ، زمينه اطمينان به والدين و مراجعه به آنها ، هنگام ايجاد مشکل و فراهم کنند |
|
8-انتظار پيشرفت از کودکان راهکارهای عملی موثر در تأمین بهداشت روانی کودکان ، عبارتند از : انتخاب الگوی واحد و مشترک توسط هر یک از والدین ، در الگو پذیر کردن کودک ، به منظور جلوگیری از سردرگمی وی . تأمل نسبت به جوانب و عوارض تنبیه کودک ، ریشه یابی ناهنجاریها ، عدم قضاوت و ارزشیابی سریع مسائل ، زیرا این احتمال وجود دارد که عامل بسیاری از ناهنجاریهای رفتاری ، والدین و مربیان باشند . کودک نباید هیچ گاه احساس بی پناهی و ناامنی کند ، او باید از توجه و محبت کافی بهره مند گردد و هیچ گاه نباید از تنبیه شدید ، به خصوص تحقیر ، سرزنش و بی اعتنایی استفاده کرد . اجتناب از به خواب رقتن کودک هنگام ترس و اضطراب . انواع ناهنجاریهای رفتاری در کودک دبستانی: 1-ترس : به طور معمول ، ترس در اثر یادگیری ایجاد می شود . والدین باید از بیان داستانهای تخیلی ترسناک به کودک اجتناب بورزند تا موجب ایجاد ترس در وی نگردند . مربیان نیز می توانند ، در ایجاد ترس در کودک دخیل باشند . گاهی اوقات ، مربیان برای اداره کلاس ، ترس را در کودکان ایجاد می کنندو خود را فردی مقتدر ، اخمو و انعطاف ناپذیر نشان می دهند . علاوه بر آن ، همکلاسی ها نیز موجب ترس کودک می گردند و این امر ، اثرات سوء روانی را بر کودک به جای می گذارد . 2-دزدی : کودک به دلایل مختلفی دزدی می کند . کودک به دلیل نیاز مالی و عدم تأمین این نیاز از سوی والدین یا به دلیل کمبود توجه و محبت ، دزدی می کند . ولی در گروه همسالان ناسالم ، با الگوگیری از آنها و تحت تأثیرشان ، به منظور جلب تأئید آنها ، دست به این عمل می زند . 3-ناخن جویدن : تحقیقات انجام شده ، نشان می دهد که ناخن جویدن در کودک ، در اثر احساس ناایمنی و اضطراب به وجود می آید . 4-پرخاشگری : تنبیه شدید بدنی ، انضباط خشک ، تحقیر و سرزنش، عوارضی از جمله پرخاشگری را به همراه می آورند . 5-دروغگویی : کودک ممکن است که دروغگویی را از والدین یا برای به دست آوردن خواسته خود و فرار از موقعیت ناخوشایندی ، به دروغگویی مبادرت ورزد . 6- شب ادراری به طور کلی ، بی پناهی کودک در محیط خانه ، تنبیه بدنی شدید ، زندانی کردن کودک و آزار وی ، تحقیر و سرزنش ، بی توجهی ، عدم محبت متقابل، طرد کودک ، ناضایتی ، احساس ناایمنی ، اضطراب و محرومیت مالی، سبب بروز ناهنجاریهای رفتاری در کودک می گردند . به عبارت دیگر ، می توان گفت که برخورد ناصحیح والدین در محیط خانه و مربیان در مدرسه موجب بسیاری از ناهنجاریهای رفتاری در کودکان می شود . به منظور پیشگیری از ناهنجاریهای رفتاری ، باید بین خانه ، مدرسه و مراکز تخصصی مشاوره ای ، هماهنگی لازم وجود داشته باشد . چنانچه ارزشها و باورهای خانوادگی ، متفاوت از عقاید و هنجارهای مدرسه باشد ، این تعارض ، می تواند زمینه ساز تشویق و نگرانی و در نتیجه ، بسیاری از اختلالات رفتاری در کودک باشد . |
طبقه بندي رفتارهاي نابهنجار كودكان
1- نابهنجاري هاي ناشي از نقيصه هاي ذهني
2- نابهنجاري هاي ناشي از مشكلات عاطفي
• ترس
• نگراني
• اضطراب
• خشم
• پرخاشگري
• حسادت
• كمرويي
• احساس حقارت
• زودرنجي و حساسيت فوق العاده
• وسواس
• افسردگي
• كمبود توجه
• پريشان حواسي
• خود خواهي
• بي توجهي
• تظاهر
• گوشه گيري و انزوا
• كج خلقي
• بد اخمي و ترشرويي
• گستاخي و پررويي
3- نابهنجاري هاي ناشي از ناسازگاري اجتماعي
• بي قراري
• دروغگويي
• دزدي
• تقلب
• كتك كاري
• تحرك بيش از حد
• تعصب
• نافرماني و بي اعتنايي
• از بين بردن وسايل خود و ديگران
• نداشتن قوه ي همكاري
• نفاق افكني ، قطع كلام ديگران
• منفي بافي ، عدم قبول راهنمايي ديگران
• پر سر و صدا و خروشان
• تند مزاجي ، از جا در رفتن ناگهاني
• تسلط بر ديگران و قلدري
• ايجاد آتش سوزي
• بد زباني و ناسزا گويي
• مرافعه جويي و مجادله
• مسئوليت ناپذيري ، غير قابل اتكا بودن
• خودآزاري ، دگرآزاري و خودكشي
4- نابهنجاري هاي ناشي از اختلالات زيستي – عاطفي
• اختلالات تغذيه اي
• اختلالات تخليه اي
• اختلالات جنسي
• اختلالات خواب
5- نابهنجاري هاي ناشي از اختلالات حسي – حركتي
6- نابهنجاري هاي ناشي از اختلالات تكلم
7- نابهنجاري هاي ناشي از اختلالات يادگيري
8- نابهنجاري هاي ناشي از صرع
9- نابهنجاري هاي ناشي از استعمال مواد مخدر
|